Okres niemowlęcy, żłobkowy, przedszkolny i szkolny
Za higienę jamy ustnej dziecka odpowiadają rodzice i opiekunowie prawni dziecka. Dlatego już kobiety w ciąży powinny być informowane jak pielęgnować delikatną jamę ustną dziecka. Zacznę od samego początku czyli od okresu niemowlęcego a kończąc na okresie szkolnym.
Okres niemowlęcy
Bardzo częstym problem ,u małych dzieci są pojawiające się pleśniawki. Pleśniawki to zakażenie grzybicze jamy ustnej, odpowiada za to drożdżak - candida albicans. Pleśniawki występują na języku i na podniebieniu w postaci białych plamek przypominających ścięte mleko. Niekiedy tworzy się jednolita biała warstwa grzyba , który jest przyczyną pleśniawek i może być nawet cała błona śluzowa pokryta białym kożuchem. W niektórych przypadkach zakażenie może przejść na przełyk, krtań, tchawicę i oskrzela. Pleśniawki mogą też występować u starszych dzieci i osób dorosłych. Dolegliwość ta nie jest groźna ,jednak nie oznacza to ,że można ją bagatelizować. Wymagają one leczenia i ważna jest profilaktyka.
Przyczynami pojawienia się pleśniawek jest zakażenie drożdżakiem Candida albicans , do którego może dojść np.:
-podczas porodu (zakażenie pierwotne- noworodki mogą zarazić się grzybami występującymi w drogach rodnych matki podczas porodu);
-antybiotykoterapia: pleśniawki są jej skutkiem ubocznym. Antybiotyki niszczą dobre bakterie , które są odpowiedzialne za ochronę organizmu;
-obniżona odporność: układ immunologiczny noworodka jest słabo rozwinięty , więc podatny na zakażenie;
-wcześniactwo: ryzyko zakażenia wynika z nierozwiniętej lub słabo rozwiniętej odporności;
-brak odpowiedniej higieny: kontakt z zakażonymi przedmiotami , innymi noworodkami, opiekunami, podawanie brudnego smoczka lub jego oblizywanie, podawanie brudnych grzechotek a nawet niewłaściwe przygotowanie posiłków, całowania rączek dziecka ;
Pleśniawkom towarzyszy dyskomfort i ból jamy ustnej, który sprawia ,że dziecko nie chce ssać piersi i spożywać pokarmów, dlatego nieprawidłowo przybiera na wadze i gorzej śpi. Niemowlę ,które ma pleśniawki jest rozdrażnione, płaczliwe, marudne i niespokojne.
Aby zapobiegać powstawaniu pleśniawek matka powinna dbać o czystość brodawek, często wymieniać wkładki laktacyjne, myć i sterylizować smoczki i butelki dziecka.
Zmiany na błonie śluzowej można pędzlować 1% roztworem wodnym gencjany lub przemywać gazikiem nasączonym preparatem ( Aphtin 200mg/g).
Bardzo ważne jest także przemywanie dziąseł sterylnym gazikiem nasączonym rumiankiem lub solą fizjologiczną.
Smoczek
Niby zwykły smoczek, dostępny w każdym sklepie dla dzieci, w różnych kolorach, różnej wielkości, ale czy to jest najważniejsze przy jego wyborze?
Wysokiej jakości smoczek powinien mieć płaską część smoczka, którą dziecko ssie, aby nie powstał zgryz otwarty, przy którym nie styka się dolna i górna szczęka. Powinien być wykonany jako jednolity element , aby nie gromadziły się na łączeniach bakterie.
Czas ząbkowania: może rozpocząć się już w 4 miesiącu życia, ale najczęściej następuje to w 6 miesiącu życia.
Najpierw wyrzynają się siekacze dolne a górne później (6-12 miesięcy)
Pierwsze trzonowce (12-24 miesiące życia)
Kły (14-20 miesiące życia)
Drugie trzonowce (18-30 miesiące życia)
Pielęgnacja zębów rozpoczyna się już od pojawienia się pierwszego ząbka ! Mycie powinno polegać na zasadzie zabawy a nie przymusu.
Higiena jamy ustnej
Pierwszymi oznakami ,że zęby mleczne się wyrzynają jest to ,że dziecko wkłada rączki do buzi i gryzie zabawki. Pojawia się obrzęk , zaczerwienienie oraz bardzo się ślini. Jest rozdrażnione, nie chce jeść, ma podwyższoną temepraturę a nawet biegunki. Aby zminimalizować dziecku dolegliwości bólowe można mu dawać gryzaki lodowe ,które masują dziąsła przez swoją strukturę oraz działają kojąco po schlodzeniu w lodówce. Można także zakupić w aptece żele kojące np. Bobodent, Dentinox N, Calgel.
Gryzienie gryzaków odwraca uwagę dziecka od bólu i łagodzi ból.
Gryzak typu Curababy wspiera rozwój dziecka ,ponieważ im więcej różnorodnych stymulacji: ssanie, gryzienie tym lepiej także dla rozwoju szczęk i zębów.
Dlaczego mycie zębów mlecznych jak i ich leczenie jest bardzo ważne?
Zęby mleczne rezerwują miejsce dla przyszłych zębów stałych, wspomagają kształtowanie się aparatu mowy, a także rozwój szczęki i twarzy. Od stanu , wyglądu i rozstawienia zależy w dużej mierze to, jak będą wyglądać zęby stałe. Wielu rodziców uważa ,że nie warto leczyć zębów mlecznych bo wypadną ,jest to bardzo błędne myślenie.
Pierwszą czynnością , którą należy wykonać jest oczyszczanie dziąseł dziecka, nawet jeśli zęby jeszcze się nie pojawiły to pamietajmy ,że ich zawiązki są już w dziąsłach .Przynajmniej dwa razy dziennie należy wziąć gazę, namoczyć ją w letniej, przegotowanej wodzie i przemywać deliktane dziąsła dziecka.
Kiedy w buzi dziecka pojawi się pierwszy ząbek trzeba stosować specjalne szczoteczki dla niemowląt . Można użyć małej miękkiej szczoteczki lub silikonowych czyścików zakładanych na palec rodzica. Na szczoteczkę należy nałożyć niewielką ilość pasty do zębów Ziajka (żel dla zębów dla dzieci bez fluoru od 1 ząbka).
W wyborze pasty do zębów dla dzieci kieruj się ich składem czyli unikajmy past z dwutlenkiem tytanu, substancjami barwiącymi ,konserwującymi oraz tych z fluorem. Wybierz pastę w formie żelu ekologicznego ,który zawiera mniej substancji chemicznych , natomiast posiadają wiele naturalnych składników jak np. roślinna gliceryna czy związki krzemu, olejek kopru włoskiego. Dzięki zawartości ekstraktów roślinnych np. wyciągu z nagietka lekarskiego , łagodzi się stany zapalne jamy ustnej.
Dlaczego nie wolno podawać w nocy dziecku do picia soków?
Mowa tutaj o próchnicy butelkowej ,powstałej w wyniku przedłużającego się karmienia dziecka butelką. Objawia się białymi plamkami na zębach mlecznych szczęki oraz ciemnymi plamkami pojawiającymi się na linii dziąsła zębów przednich. Podawanie dziecku pokarmu w nocy ,powoduje jego długie zaleganie na zębach, przyklejanie się do powierzchni zębów, tworzenie płytki bakteryjnej . Odkładanie się płytki prowadzi w konsekwencji do powstania ubytków próchnicowych, demineralizacji twardych tkanek zęba. Nie należy dopuszczać do tego by dziecko zasypiało z butelką, należy stopniowo wprowadzać karmienie łyżeczką. Pod żadnym pozorem nie wolno oblizywać smoczków, łyżeczek dla dzieci, gdyż narażają one dzieci na infekcje bakteryjne .
Zdrowe zęby mleczne są gwarancją pięknego uśmiechu w przyszłości.
Skąd się biorą ubytki u dzieci?
Po urodzeniu następuje okres dynamicznego wzrostu, który trwa kolejnych kilka lat. Wzrost organizmu odbywa się falami i wymaga dodatkowych zastrzyków witamin i minerałów, dlatego ciało magazynuje substancje odżywcze. Jeśli ich zabraknie organizm wyciąga potrzebne minerały i inne substancje z zębów.
Próchnica pojawia się też kiedy dziecko je zbyt dużo słodyczy, co prowadzi do zakłócenia równowagi chemicznej ciała i niszczenia zębów.
Udowodniono ,że sposób odżywiania przyjęty przed i w trakcie ciąży ma znaczny wpływ na podatność dziecka na choroby zębów.
Najkorzystniej wpływają na zdrowie zębów :
- buliony na kości lub domowe zupy, sosy na bulionie;
- surowe, pełnotłuste mleko, masło, śmietana i ser pochodzące od zwierząt z wolnego wybiegu;
- jajka (albo same żółtka) na miękko, surowe, w zupach, potrawach. Z tego co czytałam to można dziennie zjeść 2 całe jajka natomiast żółtek bez ograniczeń. Jajko podobno zawiera wszystko to co najlepsze (minerały, witaminy oprócz witaminy C);
- ryby gotowane lub surowe;
Jak zbilansować posiłki
Karm dziecko pokarmami ułatwiającymi trawienie w tym kiszoną kapustą, jogurtem, kefirem. Gotowanymi warzywami –cukinia, fasolka szparagowa, botwina (dodaj dużo prawdziwego masła lub śmietany).
Jeśli u dziecka postępuje próchnica ogranicz słodycze do jednego posiłku dziennie lub całkowicie z nich zrezygnuj, ale myślę ,że dobrze jest rezygnować ze słodyczy stopniowo a nie od razu , bo cukier jak wiemy bardzo uzależnia i aby nie było zbyt dużego szoku dla organizmu. Słodkie pokarmy mogą mieć naturalne pochodzenie np. z owoców, ale należy to kontrolować , ponieważ nadmiar cukru powoduje fluktuację poziomu cukry we krwi.
Naturalne słodycze sprzyjają rozwojowi próchnicy. Słodziki : cukier trzcinowy, stewia, syrop klonowy, niepodgrzewany miód, banany, słodkie jabłka, pomarańcze, winogrona, brzoskwinie, ananasy, czereśnie, daktyle, rodzynki, suszone owoce itd.
Gotowane owoce charakteryzuje mniejsza zawartość cukru niż w owocach surowych.
Warzywa są pokarmem zbilansowanym, ale surowe i gotowane mogą zawierać substancje odżywcze, których organizm dziecka nie będzie potrafił przyswoić.
Na powstanie próchnicy mogą mieć też wpływ produkty pełnoziarniste a raczej zawarte w ziarnach toksyny np. kwas fitowy, lektyny i inne związki. Organizm dziecka ma trudności ze strawieniem współczesnego ziarna. Najlepiej podawać je kiedy dziecko skończy 2 lata. Unikaj białej mąki , krakersów, sklepowych płatków owsianych i ziarna zawierającego łupinę.
Jeśli do rozwoju próchnicy przyczyniła się obecność w diecie produktów zbożowych to dziecko będzie wykazywać nadwrażliwość na zboże. Gdy pojawi się ból zębów lub próchnica powinno się odstawić produkty zbożowe na 3 tyg.a zwiększyć zwartość wapnia dodając do posiłków np. ser, oraz witaminy D i C (z warzyw i jagód). Dzieci powinny spożywać warzywa zwierzęce białko i tłuszcze. Źródłem węglowodanów mogą być bataty i inne warzywa korzeniowe oraz nabiał.
Dzięki właściwemu doborowi pokarmów można uchronić dzieci przed próchnicą i stanami zapalnymi .
Jeśli dziecko jest radosne, pełne energii, wszystko jest w porządku. Jeśli nieustannie narzeka, jest ospałe to prawdopodobnie cierpi na niedobór substancji odżywczych.
Ziemniaki-niesfermentowane sprzyjają rozwojowi próchnicy.
Nocą zamykaj dziecku usta, bo na jego rozwój ma wpływ między innymi to jak oddycha nocą. Otwarte usta wpływają na poziom substancji P (neuropeptyd syntezowany i uwalniany z włókien nerwowych peptydergicznych. Występuje zarówno w ośrodkowym układzie nerwowym jaki i częściach obwodowego układu nerwowego) w ciele oddziałują na nerw trójdzielny , utrudniając rozwój organizmu. Po karmieniu piersią matka powinna odsunąć usta dziecka od sutka , by zaczęło oddychać przez nos. Dzieci oddychające ustami mogą mieć mniejszą szczękę, nocą mogą się moczyć. Oddychanie takie może być powiązane z chorobami serca, nadciśnieniem i chrapaniem.
A zatem na rozwój naszego dziecka , jego zębów i całego organizmu ma wpływ wiele czynników między innymi właściwa higiena jamy ustnej, właściwe odżywianie, odpowiednia suplementacja……
Informacje zawarte w poście są z książek, artykułów i szkoleń na jakich byłam
hig. stomatologiczna Monika Rośkiewicz.
Comments